Aşılama (İnseminasyon) Nedir ?
Aşılama (IUİ) , erkekten alınan sperm hücresinin, yumurtlama döneminde kadının rahim içerisine verilmesi işlemidir.
Bu tedavi, sperm hücrelerinin rahim yoluyla tüplere geçerek yumurta hücresini döllemesinde problem yaşayan çiftlere önerilebilir.
Aşılama Kimlere Uygulanır
- Sperm sayı ve hareketliliği yetersiz olan hastalar
- Ereksiyon (Penisin sertleşmesi) bozuklukları
- Retrogad ejekülasyon (boşalmanın penis ağzı yerine zıt yönde idrar kesesi içine olması)
- Kadın hastaların sperm hücrelerine zarar veren antikorlara sahip olması
- Orta seviyede endometriosis olan hastalar
- Sebebi açıklanamayan kısırlık yaşamakta olan hastalar
Aşılamanın uygulanabilmesi için, hastanın tüplerinden en az bir tanesinin açık olması, sperm hücrelerinin sayı, hareket ve morfolojisinin (normal görünümlü sperm yüzdesi) de aşılama yapılabilecek sınırlar dahilinde olması gerekmektedir.
Aşılama İçin Hazırlık Dönemi
Aşılama döneminde, yumurtalıkların uyarılması amacıyla dışarıdan ilaç verilmektedir.
Bu verilen ilaçların hedefi yumurtalıklarda sağlıklı bir şekilde folikül ( içinde yumurta hücresi bulunduran yapı) gelişimini sağlamaktır.
Yumurta Gelişimi Takibi
Ultrasonografi ve hormon analizi ile yumurta gelişimi takip edilmektedir.
USG de denilen ultrasonografi, yumurta hücresinin boyutlarını takip etmeye yardımcı olur.
Bu boyut takibi tedavi için çok önemlidir, çünkü folikül büyüklüğü 18-20 mm civarına geldiğinde, çatlamaya hazır hale gelmiş demektir.
Ayrıca rahim içi (endometrium) kalınlığının 6-8 mm ölçülmesi önemlidir.
Hormon analizinde ise östrojen ve LH hormonlarının ölçümleri yapılmaktadır.
Östrojen hormonunun artması, sağlıklı bir folikül gelişimini göstermektedir.
LH hormonu ise yumurtlama döneminde ani bir yükselme göstererek folikülün çatlamasına ve yumurta hücresinin serbestleşmesine sebep olmaktadır.
Serbestleşen yumurta hücresi tüplere geçtikten sonra sperm hücresi tarafından döllenir.
Takip Sıklığı
Hasta adetin 3-5. günlerinde ilaçları kullanmaya başlar. 8-9. günlerde USG ve hormon tahlillerine başlanarak doz ayarlaması yapılır ve bundan sonra gün aşırı takibe devam edilir.
Yumurtalama Zamanı Nasıl Belirlenir?
Folikül büyüklüğü USG’de 18-20 mm ye ulaştığında, HCG hormonunun dışarıdan iğne yardımıyla verilmesiyle çatlatılır. Bu hormon folikülün çatlamasını ve yumurta hücresinin serbestleşmesini sağlamaktadır.
- Yumurtlama dönemine yakın zamanlarda ağrı kesiciler çok gerekmedikçe kullanılmamalıdır.
- Tedavi sürecinde cinsel hayata devam edilebilir.
- Eğer sürekli kullandığınız bir ilaç var ise, tedavinizin başlangıcında lütfen doktorunuza bildiriniz.
- Radyasyondan uzak durunuz (röntgen filmi vb.).
Aşılama Zamanı
Aşılama günü erkekten alınan sperm numunesi bir dizi işlemden geçirilip, yumurta hücresini dölleme ihtimali en yüksek olan sperm hücreleri ayıklanarak kateter adı verilen plastik bir kanül yardımıyla rahim içerisine enjekte edilmektedir.
- Aşılama anestezi gerektirmeyen ve ağrısız bir işlemdir.
- Ortalama 5 ile 10 dakika arasında sürer.
- Aşılama işleminin tamamlanması ardından klinikten ayrılabilirsiniz.
- İşlem sonrası cinsel hayatınızda herhangi bir kısıtlama yapmanıza gerek yoktur.
- Eğer beklenmeyen bir vajinal kanamanız olursa lütfen doktorunuza başvurunuz.
Tedavinin Riskleri
Çoğul gebelik: Aşılama işlemi için kullanılan ilaçlar yumurtalıklarda birden fazla folikül gelişimine sebep olabileceğinden, çoğul gebelik oranında bir artış olmaktadır.
Hiperstimülasyon sendromu: Yumurtalıklar bazen kullanılan ilaçlara aşırı cevap verebilmekte, bu da yumurtalıklarda büyüme ve şiddetli vakalarda ender olarak karında su toplanmasına sebep olabilmektedir.
Yumurtalıkların kullanılan ilaçlara cevap vermemesi: Ender olarak yumurtalıklar kullanılan ilaçlara yetersiz cevap verebilir, bu da o ay aşılamanın yapılamamasına sebep olur.
Folikülün erken çatlaması: LH hormonunun beklenmeyen yükselişi sebebiyle folikül çatlaması beklenenden daha erken olabilir, bu da aşılamanın o ay yapılamamasına sebep olur.
Başarı Şansı
Aşılama tedavisinin başarı şansı, tedavi başına %15-20 civarındandır.
Eğer erkek partnerin sperm sayısı normal sınırlar içerisindeyse ve kadının tüpleri sağlıklı ise bu şans bir yıl içerisinde birkaç denemeden sonra %50 civarına kadar ulaşabilir.
Ortalama olarak 3-4 aşılama siklusu denendikten sonra başarılı olunamazsa tüp bebek (IVF) tavsiye edilmektedir.